Geçen yıl, DDR5 SDRAM beklenmedik bir şekilde (birçok kişi için) daha önce genel olarak kabul edilen bir özelliğe değişiklikler getirdi. Kapasitesi ikinin katı olmayan “ikili olmayan” modüllerden bahsediyoruz. Mobil cihaz dünyasında bu tür çözümler uzun süredir kullanılmaktadır: 3 GB RAM'e sahip telefonlar bütçe segmentinde hala popüler ve 6 GB, bütçe ve «tam teşekküllü» cihazlar arasında bir tür standart haline geldi.
Bilgisayar teknolojisinde durum uzun süredir daha basitti — bellek 1'den 512'ye kadar ikinin katlarıydı. Megabaytlardan gigabaytlara geçiş uzun zaman önce gerçekleşti, ancak «kişisel dünyada» bellek modüllerinin kapasitesi değişmedi 32 GB'ı aşmayın. Sunucu sistemlerinde 64, 128 ve hatta 256 GB uzun süre şaşırtıcı değildir, ancak bunlar genellikle "çok katlı" yonga düzenine (3DS RDIMM) sahip kayıt modülleridir. Dolayısıyla, tipik bir bilgisayar için 128 GB belleğin maliyetinin tek bir 64 GB sunucu modülüyle aynı olması, ancak tek parça halindeki 128 GB belleğin yarı fiyatına olması şaşırtıcı değil. Ve 3DS RDIMM 256 GB fiyatları genellikle yalnızca talep üzerine duyurulur.
128 GB ve 256 GB'lik modülleri aynı sistemde kullanmanın çoğu zaman mümkün olmadığını, dolayısıyla bellek maliyetinin sunucu ve bulut çözümlerinin maliyetinin önemli bir kısmını oluşturabileceğini belirtmekte fayda var.
Arka plan ve sonuçlar
Neyse ki durum her zaman bu kadar karmaşık değildir: modern sunucu işlemcileri 12'ye kadar bellek kanalını destekler ve bazen, özellikle yalnızca birkaç yüz gigabayt RAM'e ihtiyacınız varsa, maksimum kapasiteli modülleri kullanmak gerekli değildir. Ancak fiyat yönü hala önemini koruyor. Örneğin, AMD Epyc'i on iki adet 32 GB'lık modülle birlikte kullanırken, 384 GB elde ederiz ve bu, bazı görevler için yeterli olmayabilir. Daha pahalı 64 GB modülleri seçerken hemen 768 GB alacağız ki bu yedekli ve çok daha pahalı olabilir. Bununla birlikte, yalnızca 500 GB'a ihtiyacınız varsa, sorun, potansiyel olarak daha ucuz ve «ekstra» kapasiteye sahip olmayan on iki adet 48 GB'lık modül takılarak çözülebilir.
Sıradan kişisel bilgisayar sahipleri için bu tür zorluklar o kadar önemli değildir, ancak aynı zamanda fayda da sağlayabilirler: Sonuçta, normal bir bilgisayarda daha az bellek kanalı vardır ve yuvalar da öyle. Bazıları için toplam 128 GB yeterli olmayabilir ancak uygun 64 GB modüller olmayabilir. Dört yuvanın her birinde 48 GB yer alırken toplamda 192 GB’a ulaşmanıza olanak tanıyor.
Son olarak kendinizi dört yerine iki modülle sınırlayabileceğiniz durumlarda bir fayda olabilir. Bu, özellikle Intel LGA1700 platformu için DDR5 seçerken önemli hale gelen daha yüksek frekanslara ulaşmak için önemlidir. AMD'nin AM5 (aynı zamanda AM4) platformu için bellek türü seçeneği olmasa da, alıcılar hâlâ paradan tasarruf etme veya daha yüksek bellek hızları elde etme arayışındalar ve 48 GB veya 24 GB modüller burada yararlı olabilir.
Ancak “ikili olmayan” bellek modüllerinin sihirli bir yanı yoktur. İkili güçten ayrılma, DRAM kristallerinin 16 Gbit kapasitesinden 24 Gbit'e geçişi nedeniyle meydana geldi. Bu geçiş, kalıp boyutları küçüldükçe daha karmaşık hale gelen doğal süreç gelişiminin bir parçasıydı. Bu değişikliğin radikal olmadığını ve 16 ve 24 GB modüllerin temel özelliklerinin aynı kaldığını belirtmekte fayda var.
DRAM üreticileri muhtemelen mütevazı kapasite artışlarıyla işleri bir adım daha ileri götürmeyi seçmişlerdir. DDR5'in tanıtılması bağlamında bu, DDR4 modülleriyle benzerliğine rağmen geçiş için ek bir teşvik görevi görebilir. 48 GB'lık modüller bu ikisinin arasında kalıyor: kapasite 32 GB'tan daha yüksek, alıcılar için fiyat alt uçlara daha yakın ve hız 32 GB'lık modüllerle tutarlı.
Dolayısıyla, yüksek saat hızına sahip 64 GB kitler ile 32 GB kitler arasında seçim yapmak, 48 GB kitler için bir niş yaratır. Bu, kullanıcılara özel ihtiyaçlarına ve bütçelerine göre bir seçim sunar. Anakart ürün yazılımının güncellenmesi, «ikili olmayan» modüllerle çalışmanın tek şartı olabilir ve bu modüllere geçişi kullanıcılar için kolaylaştırır. Bu tür modüller eski sistemlerle uyumlu kalıyor ve bu da onları gelecek için satın alanlar için güzel bir şey.
TeamGroup T-Force Xtreem DDR5-8200
Bellek modülü üreticileri ürün seçiminde yardım sunmaya hazırdır. Ancak önemli bir noktaya dikkat çekmekte fayda var: "İkili olmayan" modüller daha modern kristaller kullanılarak üretildiğinden, başlangıçta daha sıkı çalışma modlarına tabidirler. Birçok üretici “ikili” modüllerden daha yumuşak modlara geçmiştir.
Bunun bir örneği TeamGroup T-Force Delta RGB DDR5-7600 kitinin geçen yaz gerçekleştirilen testidir. Bu hattın daha önce 8200 MHz'e kadar frekanslara sahip tek aşamalı modüller sağladığını fark ettik. Ancak son güncellemeler, 16GB için maksimum frekansın 8000 MHz'e düştüğünü, 24GB'ın ise 8200 MHz'e ulaşabileceğini gösteriyor. Çift aşamalı modüller için de ilginç değişiklikler geçerli: 64 GB'lık kit maksimum 6400 MHz frekansında çalışabilirken, 96 GB'lık kit 7000 MHz sunabiliyor. Bu rakamların resmi vaatler olduğunu ve gerçek sıklığın belirli kullanım koşullarına ve sistem özelliklerine bağlı olarak değişebileceğini unutmamak önemlidir.
Üstelik ortamın etkisi de hafıza frekansının seçiminde bir faktör haline geliyor. Manuel ayarlar daha yüksek frekanslara ulaşmanıza yardımcı olabilir, ancak kötü koşullar seçeneklerinizi sınırlayabilir. Donanımın kullanılabilirliğinin zamanlaması da önemlidir ve üreticiler belirli kartlar ve işlemciler için frekans sınırları önerebilir. Bu nedenle, en yüksek frekanslara sahip modülleri (DDR5-8000 veya DDR5-8200) satın almanın riski size ait olmak üzere tavsiye edilir ve tüketiciler, üreticilerin tavsiyelerine dikkat etmelidir.
Bu risk ne kadar haklı? TeamGroup'un 6600 MHz'i aşmasını önermediği bir anakartta T-Force Delta RGB DDR5-7600'de 7467 MHz frekansına ulaştığımızı da hatırlatalım. Bu, üreticinin tavsiyelerine uymama riskinin mutlaka olumsuz sonuçlara yol açmadığını gösterir. Bu tür sonuçlara SK Hynix yongalarındaki diğer modüllerle de ulaşılabilir, bu da başarılı deneylerin olasılığını doğruluyor.
Bu nedenle, belleğin üreticinin önerdiğinden daha yüksek bir frekansta kullanılması bir miktar risk taşısa da, deneyimler bazı durumlarda bunun haklı gösterilebileceğini ve olumlu sonuçlara yol açabileceğini göstermektedir. Sistemin bireysel özelliklerini dikkate almak ve tüm sistemlerin önerilen değerlerin aşılmasını desteklemeyeceği gerçeğine hazırlıklı olmak önemlidir.
"İkili olmayan" yongalar kullanan yeni TeamGroup kitleri aynı üretici olan SK Hynix'ten geliyor ve bu da performanslarının en azından aynı seviyede olacağını gösteriyor. Modül organizasyonunda önceki modellere göre hiçbir değişiklik olmadığı için bu yeni kitlerin de aynı derecede güvenilir performans göstermesini bekleyebilirsiniz. Daha önce 16 Gbit/2 GB çipler kullanılırken artık 24 Gbit/3 GB çipler kullanılıyor. Ancak bunu doğrulamak için uygun testler yapacağız.
TeamGroup'un hafıza hatları aralığındaki mevcut konumuna hızlıca bir göz atalım. Daha önce olduğu gibi Delta RGB serisi, T-Force ailesindeki en çok yönlü ürün olmaya devam ediyor ve «ikili» modülleri ayrı ayrı satın alma olanağı da dahil olmak üzere 8 ila 48 GB kapasiteye sahip modüller sunuyor. Maksimum saat hızları kapasiteye ve kademe sayısına bağlıdır; «ikili olmayan» modüller daha yüksek hızlar gösterir. Örneğin daha önce stoklarımızda bulunmayan 96GB DDR5-7000 kitleri tüketicilere yeni seçenekler sunuyor. Yeni tek aşamalı modüllere sahip Xtreem ailesi yalnızca çiftler halinde sunulur ve en zorlu kullanıcılar için tasarlanmış minimum 7600 MHz frekans sağlar. DDR4 Xtreem ARGB modüllerinin arkadan aydınlatmayla sunulduğu geçmiş zamanların aksine, DDR5 sürümlerinde henüz bu seçeneğin bulunmadığını unutmayın. Arka aydınlatma önemliyse Delta RGB'ye dikkat edilmesi önerilir. Maksimum performans gerekiyorsa seçim Xtreem'e düşebilir. Delta RGB benzer ürünler sunsa da bazı incelik ve özelliklerin teknik özelliklerde yakalanmasının zor olabileceğini unutmamak önemlidir.
Test yapmak
Başlangıç olarak, her zamanki gibi Core i9-12900K işlemciyi ve Intel Z690 yonga seti üzerindeki Asus ROG Maximus Z690 Hero anakartını kullanarak yeni modüllerin önceki platformlarla uyumluluğunu kontrol etmeye karar verdik. Her iki ürün de iki yılı aşkın bir süredir piyasadadır ve Alder Lake'in piyasadaki ilk DDR5 denetleyiciye sahip orijinal versiyonudur. Bu kontrolörün yüksek frekanslara ulaşma yeteneğinin zaten sınırlı olduğunun dikkate alınması önemlidir. Bununla birlikte, daha önce birçok kez gördüğümüz gibi, bu işlemciyle bu kartta 7000 MHz'lik bir frekansa, modüllerin izin vermesi koşuluyla ulaşılabilir. Ve belki de frekansta küçük bir marj vardır. Bu durumda rezerv tam olarak nedir?
Başlangıçta bellek, standart JEDEC profili olan DDR5-5600 modunda kurulur. Aynı zamanda TeamGroup sertifikasyon konusunda da eksik bırakmadı ki bu da olumlu bir şey. DDR5 standardının piyasaya sürülmesinin başlangıcında bu frekansın çok iyi olduğu düşünülüyordu, ancak zamanla standartlar değişti. Modern gereksinimleri karşılamak için iki XMP profili sağlanmıştır: 6000 ve 8200 MHz frekanslı. İlk profilde herhangi bir sorun yok çünkü bu, modern standartlar dikkate alınarak hız aşırtma değil. İkinci profil beklendiği gibi Z690 kartıyla uyumlu değil. Ancak frekansı kademeli olarak azaltarak kitin 7733 MHz frekansında stabil çalışmasını sağlamak mümkün oldu ve bu beklenmedik ve olumlu bir sonuç olarak ortaya çıktı. Bellek modüllerinin kendilerine veya güncellenmiş ürün yazılımına ve mikrokoda (Intel'in düzenli olarak güncellediği) ne kadar kredi gittiği sorusunun cevabı belirsizliğini koruyor. Gelecekte tam bir çalışma yapılabilir ancak şimdilik odak noktası belirli bir modül setidir.
Bellek üreticisinin de belirttiği gibi bu set daha modern bir sistem gerektiriyor. Böylece, test için en yeni Core i9-14900K işlemciye ve Z790 yonga setindeki Asus ROG Maximus Z790 Dark Hero anakartına dayanan bir sistem toplandı.
Frekanslar güvenle 7767 MHz'e yükseldi ve Z790'daki Asus anakartları için TeamGroup bilgi tabanında belirtilen 7800 MHz işaretini bile aştı. Bu özel pano ve modüllerin veritabanında bulunmadığını belirtmekte fayda var. Bazı modeller için en az 8000 MHz frekans vaat eden Gigabyte anakartını denemeye değer olabilir.
İki modülü kurarken, kural olarak, sistem dört modül kullanımına göre daha yüksek bir frekansta çalışır ve buna göre bir modül daha da yüksek bir frekansa sahiptir. Tek modül takılırsa sistem 8200 MHz hızında çalışabilir, hatta Windows işletim sistemi bile yüklenebilmektedir. Ancak bellek testlerinin çalıştırılması mavi ekranla sonuçlanır. Ek olarak, bu çalışma modu pek mantıklı değil: DDR5-7767 veya hatta DDR5-7733 frekansına sahip çift kanallı bir yapılandırma, pratikte DDR5-8200 ile tek kanallı bir yapılandırmaya tercih edilir.
Bunu daha fazla açıklamak için, üretim analizinden başlayarak her iki sistemdeki sonuçları grafik biçiminde sunduk.
Kesinlikle frekans ne kadar yüksek olursa okuma ve yazma verimi de o kadar yüksek olur. Aynı zamanda yeni Core i9-14900K işlemci, özellikle yüksek çalışma modlarında bu görevle daha verimli bir şekilde başa çıkıyor, ancak düşük frekanslarda fark fark edilmeyebilir.
Mevcut maksimum moda geçene kadar eski sistemdeki gecikmeler daha uygun görünüyordu. Kontrolör Raptor Lake'te yeniden tasarlanırken, değişiklikler çok ciddi görünmüyor. Önemli değişikliklerin muhtemelen yeni LGA1851 platformunun güncellenmiş işlemci çekirdekleri ve bellek denetleyicisiyle (DDR4 uyumluluğu olmadan) ortaya çıkacağı yıl sonuna kadar beklemesi gerekecek. Ancak büyük ihtimalle önümüzdeki aylarda LGA1700'de herhangi bir değişiklik olmayacak.
Toplam
TeamGroup T-Force Xtreem DDR5-8200 48 GB kitinin yeni platformdaki izlenimlerimiz bizi “eski” sistemdeki kadar memnun etmedi. Belki sonuçlar zamanla iyileşecek ve frekanslar dengelenecektir. Mevcut durumda 8 GHz'e ulaşmak sadece bellekten değil işlemci ve anakarttan da maksimum verim almayı gerektiriyor. Üstelik başarı sadece modele değil aynı zamanda belirli örneklere de bağlı olabilir. Yalnızca fabrika ayarlarına bağlı kalmak yerine ayarları manuel olarak yapmanız gerekebilir. Bu bir endişe kaynağıysa, Alder Lake platformu için kararlı olduğu garanti edilen 7600 MHz'deki T-Force Xtreem kitini düşünmek faydalı olabilir. Ekstra performans elde edebilirsiniz ancak bu, çabalarınıza ve deneyiminize bağlı olacaktır.
Ancak ilgimiz öncelikli olarak yüksek hızlı bellek kitlerini test etmeye yönelik değil. Onlar için her şey açık: Limitlerde çalışmak, tüm sistem bileşenlerinde yüksek standartlar gerektirir. Risklerden kaçınmaya karar verirseniz tasarruf etme fırsatı vardır. “İkili olmayan” modüllerle ilgili küresel sorunlar çok daha heyecan vericiydi. Bu bağlamda hiçbir şikayetimiz yok: bunlar en azından olağan «ikili» olanlardan daha aşağı değiller. Aslında her bakımdan daha da iyiler. Kapasiteleri hem mutlak değerlerde hem de aynı organizasyonda daha yüksektir: tek aşamalı modüller 16 GB'tan 24 GB'a çıkmıştır. Artık bilgisayarınıza yalnızca 32 GB'lık en hızlı belleği değil, 48 GB'a kadar yükleme olanağına sahipsiniz. 32 ve 64 GB'lık standart hacimler arasındaki fark çok büyüktü ve 48 GB'lık ara değer fazlasıyla alakalı hale geliyor. 64 GB'ın yeterli olmadığını ancak 128 GB'ın zaten gereğinden fazla olduğunu düşünenler için 192 GB artık mevcut; herhangi bir sistem değişikliği gerekmiyor. Tabii ki, DDR5'i destekleyen bir bilgisayara ihtiyacınız var, ancak bu modeller iki yıldan fazla bir süredir satışta ve birçoğunun, özellikle de 16 GB bellek kitiyle oluşturulmuş olanların yükseltilmesi gerekiyor. Yıllar önce.
Ayrıca yeni 24 Gbit bellek yongaları, ulaşılabilir saat hızları da dahil olmak üzere yüksek teknik performansla öne çıkıyor. Pratikte maksimum frekanslarda sorunlar yaşanabilir ancak 7 ila 8 GHz aralığı daha erişilebilir hale geliyor. Ayrıca yeni kristallerdeki modüllerin fiyatlarını düşürme şansı da var ve bellek hacminin «ara» değerleri mutlak anlamda tasarruf sağlıyor. Pratik olarak hiçbir dezavantajın olmadığı, yalnızca avantajların olduğu nadir bir durumdur. Bu tür kitlerin piyasaya sunulmasıyla ilgili sadece olumlu tepkiler aldık. Bu, gerçek meraklılara yönelik her iki model ve daha mütevazı seçenekler için de geçerlidir.